Zakład Doświadczalny w Kołudzie Wielkiej utworzono w 1946 roku, początkowo w ramach Pomorskiej Izby Rolniczej, a od 1 stycznia 1951 wchodzi aż do chwili obecnej w skład Instytutu Zootechniki Państwowego Instytutu Badawczego w Krakowie.

W ciągu swej historii w zakładzie prowadzono prace hodowlane i badawcze nad bydłem, trzodą chlewną, owcami i drobiem. Od lat siedemdziesiątych XX wieku Zakład specjalizuje się w chowie gęsi i owiec, posiada jedyne w Polsce stada: Gęsi Białej Kołudzkiej®, merynosa polskiego odmiany barwnej i plenno-mlecznej owcy kołudzkiej. Jest zdobywcą licznych nagród na wystawach zwierząt hodowlanych. Zakład prowadzi sprzedaż gąsiąt jednodniowych, zwierząt hodowlanych i rzeźnych oraz serów z mleka owczego. Na początku lat pięćdziesiątych pojęto pierwsze próby dojenia owiec, połączone z przerobem mleka pod nadzorem baców na sery podobne do produkowanych na Podhalu.

Od 1992 roku Zakład prowadzi badania nad mlecznym użytkowaniem owiec na nizinach, połączone jednocześnie z opracowaniem i wdrożeniem w przyfermowej przetwórni produkcji serów i jogurtów. W wyniku wieloletnich badań opracowano receptury produkcji serów owczych, w tym niektóre w oparciu o tradycyjne technologie przerobu mleka praktykowane w rejonach górskich. Wszystkie produkty są produkowane wyłącznie z mleka owczego poddanego pasteryzacji. Mleko do produkcji serów pozyskujemy w okresie zimowo-wiosennym od merynosów, a w okresie wiosenno-letnim od owcy kołudzkiej.

Ser pomazankowy Bryndza owcza jest produktem wytwarzanym w oparciu o tradycyjne technologie produkcji, z tym że w procesie jego produkcji wykorzystuje się odpowiednie kultury bakterii serowarskich. Ser dojrzewa od kilku tygodni do kilku miesięcy. Jest przeznaczony do bezpośredniego spożycia, ale także jako nadzienie do pierogów, krokietów; dodatek do sosów i zup. Sery pomazankowe cechują się charakterystycznym pikantnym smakiem. Jednym z naszych produktów jest ser wędzony z masy parzonej Wędzonek Kołudzki laureat konkursu Polski Produkt Żywnościowy 2008.